Miêdzynarodowy projekt Slezské univerzity v Opavì oraz Muzeum ¦l±ska Cieszyñskiego w Cieszynie, finansowany z grantu Miêdzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego nr 22010278

https://www.visegradfund.org/

Polsko-czechos³owacki spór o ¦l±sk Cieszyñski lat 1918-1920 zakoñczy³ siê podzia³em terytorium dawnego Ksiêstwa Cieszyñskiego po 600 latach jego egzystencji pomiêdzy odrodzone pañstwa: Czechos³owacjê oraz Polskê. Historia ¦l±ska Cieszyñskiego, ³±cznie z procesem jego podzia³u, sta³a siê zatem naszym wspólnym dziedzictwem kulturowym. Obraz samego konfliktu ulega³ czêsto w okresie miêdzywojennym narracjom tendencyjnym, w okresie powojennym za¶ celowo nie by³ podejmowany. Choæ po roku 1989 powsta³y cenne jego opracowania, nadal niektóre kwestie poruszane wcze¶niej wymagaj± rewizji i uzupe³nieñ.

W roku 2019 wiele wydarzeñ nawi±za³o do stulecia polsko-czechos³owackiego konfliktu, a konsekwencj± tych spotkañ na gruncie naukowym sta³o siê nawi±zanie cennej wspó³pracy, na bazie której powsta³ prezentowany projekt. Miêdzynarodowy zespó³ historyków nie tylko z Czech i Polski, ale te¿ z Wielkiej Brytanii, bêdzie przygotowywa³ i realizowa³ ni¿ej opisane dzia³ania. Mamy nadziejê, ¿e projekt zaowocuje nowymi ustaleniami, które pos³u¿± do ukszta³towania mo¿liwie obiektywnego i pe³niejszego obrazu naszej wspólnej historii oraz do popularyzacji tej wiedzy w szerszych krêgach.

strona projektu: http://uhv.fpf.slu.cz/tesinske-slezsko-1920-2020/
 

Spis tre¶ci

WPROWADZENIE

1.    Zarys fizjograficzny i uwarunkowania ¶rodowiskowe Góry Zamkowej w Cieszynie (Andrzej Tyc)
1.1. Po³o¿enie geograficzne
1.2. Budowa geologiczna
1.3. Rze¼ba terenu
1.4. Stosunki wodne

2.    Rotunda i Góra Zamkowa w Cieszynie w badaniach historycznych
2.1.1.    ¬ród³a rêkopi¶mienne do dziejów rotundy i badañ archeologicznych w XX wieku (Wac³aw Gojniczek)
2.2.    Rotunda w badaniach historycznych (Wac³aw Gojniczek)
2.3.    Historyczny kontekst funkcjonowania rotundy ¶w. Miko³aja w okresie ¶redniowiecza (Bo¿ena Czwojdrak)
2.4.    Rotunda na tle dziejów ¦l±ska Cieszyñskiego (Wac³aw Gojniczek)
2.5.    Rotunda – jej wezwanie, wyposa¿enie oraz duchowni (Wac³aw Gojniczek)

3.    Stan badañ archeologicznych (Jana Gryc, Zofia Jagosz-Zarzycka)

4.    Analiza archeologicznego materia³u zabytkowego
4.1.     Analiza stratygraficzna i opis obiektów nieruchomych z badañ 1941-2017
(Jana Gryc, Zofia Jagosz-Zarzycka)
    4.1.1. Badania Georga Raschkego w latach 1941–1942
    4.1.2. Badania Aliny Kietliñskiej w latach 1947–1954
    4.1.3. Badania w latach 2013–2017
4.2.     Materia³y prehistoryczne z rejonu kaplicy ¶w. Miko³aja na Górze Zamkowej w Cieszynie (Bogus³aw Chor±¿y)
4.3.    Analiza wczesno¶redniowiecznych i ¶redniowiecznych materia³ów archeologicznych (Jana Gryc)
4.4.    Cmentarzysko (Jana Gryc)

5. Wczesno¶redniowieczny gród na Górze Zamkowej w Cieszynie w ¶wietle ¼róde³ archeologicznych (Jana Gryc)

6. Stan badañ historyczno-artystycznych nad rotund± (Teresa Rodziñska-Chor±¿y)

7. Analiza przemian architektonicznych rotundy (Teresa Rodziñska-Chor±¿y)
7.1.  Przemiany rotundy w ¶wietle ¼róde³ ikonograficznych i przekazów pisanych do roku 1941
7.2.  Dzia³alno¶æ Georga Raschke i Günthera Grundmanna 1941-1942
7.3. Prace zabezpieczaj±ce od roku 1947 oraz dzia³alno¶æ Zygmunta Gawlika 1951-1955 w ¶wietle zachowanej dokumentacji i ¼róde³ materialnych.
7.4. Opis reliktów architektury ods³oniêtych w latach 1941-42 oraz 2013-2017
7.5. Analiza i rozwarstwienie chronologiczne murów rotundy
7.6. Stan zachowania i uwarunkowania konserwatorskie (Teresa Rodziñska-Chor±¿y, £ukasz £ukaszewski)
8. Rotunda cieszyñska w kontek¶cie rotund jednoapsydowych w Europie (Teresa Rodziñska-Chor±¿y)

ZAKOÑCZENIE

Aneks ¼ród³owy

¬ród³a i literatura

Spis ilustracji

Indeksy

Streszczenie w j. angielskim

Materia³y merytoryczne

Dzienniki badañ 1941-1942 (MG Bytom)

A. Szczepanek Analiza antpologiczna

A. Tyc Zawodnienie otoczenia rotundy

G. Raschke Altschlesien s. 146-161

M. Bura. CieszynRotundaSkaning

W. Bartz PetrografiaRotundaRaport

W. Iwanek- Rotunda grodowa (doktorat)

(luty 2017 – marzec 2018)

Partner projektu: Muzeum Tìšínska, pøíspìvková organizace, Èeský Tìšín

Projekt obejmuje:

1.    Konferencja naukowa 26-27.04.2017 Dom, pa³ac i zamek w kulturze materialnej ¦l±ska” z g³ównym akcentem na ¦l. C. i bezpo¶rednie pogranicze historyczne

Zakres tematyczny:
– typologia siedzib szlacheckich i mieszczañskich od ¶redniowiecza do XX wieku
– wyposa¿enie szlacheckiego lub mieszczañskiego domu 
– dekoracja artystyczna domów mieszczañskich i szlacheckich
– zaplecze gospodarcze 
– archiwalia i zabytki materialne zwi±zane z kultur± mieszkaln± szlachty i mieszczañstwa 
– intelektualne potrzeby elit (biblioteki, archiwa rodowe, zachowanie pamiêci o rodzie) 
– kolekcjonerstwo (gabinety osobliwo¶ci, zbrojownie, galerie portretowe itd.) 
– obecny stan zabytków, upañstwowienie/restytucje oraz ochrona kultury materialnej (muzea, archiwa)

2.    Publikacja Cieszyñskie studia muzealne (t. VI)

3.    Digitalizacja ko¶cio³ów drewnianych na ¦l. C. – wirtualne zwiedzanie

4.    Konserwacja trzech skrzyde³ o³tarza z Puñcowa z po³owy XV w.

5.    Dwa spotkania z prelekcjami w ramach cyklicznych spotkañ

Tematy:
– o wirtualnym zwiedzaniu ko¶cio³ów drewnianych
– o samym projekcie, jego efektach i wynikach badañ