Nie kładź grosza w obce kasy. Wystawa z okazji 130 lat Banku Spółdzielczego w Cieszynie
  

Nie kładź grosza w obce kasy. Człowiek gromadził pieniądze, a przedtem inne środki płatnicze, w zasadzie od zawsze. Różne też były sposoby ich bezpiecznego przechowywania: zakopywanie w ziemi, chowanie pod pościelą, w skrzyniach przemyślnymi zamkami, sejfach, skarbcach, ale też w sakiewkach, portfelach, skarbonkach w kształcie świnki ... Nowoczesne banki rozwinęły się wraz z powstaniem kapitalizmu w XVIII w. Pod koniec tego stulecia zrodziła się także idea tworzenia instytucji finansowych, których głównych celem nie byłby zysk, ale wspieranie rozwoju jednostek i społeczeństwa przez propagowanie oszczędzania i udzielanie taniego kredytu. W krajach monarchii austriackiej pierwsza kasa oszczędności powstała w 1826 r. w Wiedniu, na Śląsku Cieszyńskim najstarszą tego rodzaju instytucją była Cieszyńska Kasa Oszczędności [Teschner Sparkasse], która zaczęła działaæ w 1859 r. Potem powstały podobne instytucje w innych miastach regionu, podobnie jak banki komercyjne, na przełomie XIX i XX w. na Śląsku Cieszyńskim działało kilkadziesiąt zakładów kredytowych. Większośæ z nich nastawiona była na osiągnięcie jak największego zysku, a poza tym znajdowała się w rękach niemieckich.

 

fot. Dominik Dubiel

Coraz silniejszy polski ruch narodowy od dawna odczuwał potrzebę stworzenia niezależnych podstaw finansowania zarówno własnej działalności, jak też wspierania tanim kredytem polskich rolników i przedsiębiorców. Wkrótce po uchwaleniu Ustawy o stowarzyszeniach zarobkowych i gospodarczych z 9.IV.1873 r. grupa polskich działaczy na czele z Hilarym Filasiewiczem powołała do życia pierwszą polską instytucję finansową Towarzystwo Oszczędności i Zaliczek. Siedziba Towarzystwa znajdowała się najpierw w hotelu "Pod złotym Wołem", następnie w Domu Narodowym, którego powstanie Towarzystwo wspierało w dużym stopniu, podobnie jak działalnośæ wielu innych polskich instytucji i przedsięwzięæ.

fot. Dominik Dubiel

Przed I wojną światową Towarzystwo Oszczędności i Zaliczek liczyło ponad 7 tysięcy członków, miało kilka filii w najważniejszych miastach Śląska Cieszyńskiego. Po jego podziale w 1920 r. jeszcze do końca 1925 r. działało jako jedna instytucja, następnie musiało się podzieliæ na częśæ działającą w Polsce oraz w Czechosłowacji. Obie zostały zlikwidowane przez hitlerowców w czasie II wojny światowej a majątek skonfiskowany. W 1946 r. Towarzystwo reaktywowało się w Cieszynie, w następnych latach funkcjonowało pod różnymi nazwami w sieci banków spółdzielczych, od 1962 r. jako Bank Spółdzielczy.

fot. Dominik Dubiel

W bieżącym roku Bank Spółdzielczy, kontynuator Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek uroczyście obchodzi 130 rocznicę swego powstania. Jednym z elementów jubileuszu jest wystawa "Nie kładź grosza w obce kasy", którą można zobaczyæ w galerii wystaw czasowych Muzeum Śląska Cieszyńskiego do 7.XII.2003 r. Wystawę zorganizowało muzeum przy współpracy z Bankiem Spółdzielczym, który m.in. udostępnił przechowywane przez ponad stulecie autentyczne dokumenty Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek.