Wystawa czynna od 02.11.2013 do 31.12.2013 - Sala Rzymska

Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie posiada w swoich zbiorach kilkaset fragmentów kafli piecowych, znalezionych przypadkowo podczas prac remontowych cieszyńskich kamienic, ale i pochodzących z powierzchniowych oraz systematycznych badań archeologicznych. Owe cenne i urokliwe znaleziska trafiały w ręce muzealników cieszyńskich już na początku XIX w., przynoszone przez przypadkowych znalazców, znaczny wzrost ich liczby przyniosły badania archeologiczne prowadzone na Starym Mieście oraz Górze Zamkowej w Cieszynie.

Ze względu na chłodną strefę klimatyczną w której żyjemy, piece kaflowe a wcześniej kominki i otwarte paleniska były ważnym elementem wyposażenia domów. Prawdopodobnie już w XIV a powszechnie w XVI wieku piece budowane były w pomieszczeniach zamkowych, w drewnianych i murowanych domach miejskich oraz w wiejskich siedzibach rycerskich. Najstarsze kafle piecowe toczone były na kole garncarskim i w zależności od głębokości dzielono je na garnkowe i miskowe. Piece stawiano na okrągłej lub owalnej podstawie wylepionej z gliny, kamieni i fragmentów gruzu ceglanego. Palenisko znajdowało się na poziomie podstawy, natomiast ściany pieca tworzyły kafle poziomo osadzane w glinie a ich dna zwrócone były w kierunku ognia. Otwory skierowane na zewnątrz tworzyły rodzaj kanałów, którymi szybciej następowało wypromieniowywanie ciepła, zwiększała się również powierzchnia grzewcza pieca. Łącznikiem pomiędzy piecem a przewodem kominowym była ceramiczna rura.

 W XV pojawiły się ozdobne kafle płytowe formowane w matrycach. Składały się one na zupełnie nową formę pieca grzewczego, gdzie kafle ułożone były ozdobna płytką licową w kierunku pomieszczenia. Kafle składały się na zupełnie nowy typ pieca grzewczego o rozbudowanej bryle, która wymagała większego zróżnicowania typologicznego kafli. Dzielimy je na kafle narożne, gzymsowe, wypełniające i wieńczące. Drewno umieszczano na tzw. sankach, wsuwanych do komory paleniskowej. Gorące gazy spalinowe unosiły się z części paleniskowej bezpośrednio do komory grzewczej w nadstawie i stąd do przewodu kominowego co powodowało duże straty ciepła. Dla dzisiejszych badaczy ale również i dla dawnych użytkowników pieców kaflowych niezmiernie ważna była ornamentyka kafli, dzięki której piece stały się ważnym elementem wystroju. Ich motywy zdobnicze nawiązywały do obowiązującego w danym czasie trendu i na tej podstawie określamy czas ich powstania. W piecu zestawiano obok siebie kafle zdobione różnymi motywami o zróżnicowanej kolorystyce.

Na wystawie pt. „Piękno, które grzeje- cieszyńskie kafle piecowe” zaprezentowane zostaną kafle płytowe średniowieczne i nowożytne z Cieszyna, Strumienia i Dzięgielowa, zdobione motywami heraldycznymi, mitologicznymi, fantastycznymi, świeckimi oraz kafle kontynuacyjne (tapetowe) i architektoniczne.